Beş  Şehir  okuyucusunu  hemen  ele  geçiren  büyüsünü  yazarının  üslûbundan  yaşadığı  ânın içindeki  geçmişi  bir  yekûn  halinde  hissedişinden  dünyayı  sürekli  ince  bir  tülün  ardından seyrediyormuş gibi manzarayı bir çeşit rüyaya dönüştüren hususi bakışından alıyor. 

Bu büyüye yakalanan okuyucular kitapta atıfta bulunulan her hadiseyi ismi geçen her şahsiyeti bildiklerini her imayı anladıklarını farz ediyorlar. Hâlbuki Beş Şehir'e hakkıyla nüfuz edebilmek için çok zengin bir tarih edebiyat sanat kültürüne ihtiyaç  vardır. Zengin edebî birikiminin yanı 
sıra  çok  sayıda  vakanüvis  tarihi  ve  seyahatname  okuyarak  benzersiz  bir  tarih  kültürü  edinen Tanpınar aynı zamanda resimden musikiye mitolojiden evla menkıbelerine uzanan zengin bir atıflar dünyasına sahiptir. Başkasının elinde bir moloz yığınına dönüşebilecek bilgiler onun eşsiz poetik duyarlığının imbiğinden geçerek harika bir terkibe dönüşür. Tanpınar'ın metinleri sarıp 
sarmaladığı şehirlerin adeta uzvî parçaları hâline gelmiştir.

1940'lardan  bu  yana  Ankara  Erzurum  Konya  Bursa  ve  İstanbul  hakkında  farklı  bir  şeyler söylemek isteyenler önce onlara Tanpınar'ın giydirdiği edebî zırhı delmek zorundadırlar.