Aleviliği-Bektaşiliği yaratan insanları Müslümanlıkla kitlesel düzeyde tanıştıkları dönemlerde Sünni Ortodoks ilkeler toplumsal düzeyde uygarlığı çelmelemeye çalışan aklın kılavuzluğunu hiçe sayan düşünceyi ve bilimi ters dönüşüm'le dogmalar'ın hizmetine sokan halk çalışsın yönetenler yesin düzeninin sürdürülmesinden yana olan bir inanç ağırlığı'na bir resmi dinsel ideoloji'ye dönüşmüştü.Alevilik-Bektaşilik bu inanç ağırlığı bu resmi dinsel ideoloji altında ezilen horlanan yabancılaşan Anadolu insanının özgürleşme; bağımsız düşünme haksızlığa sömürüye başkaldırma eylemleri eşliği'nde Ortaçağ karanlığından sızan ve geleceği aydınlatan bir ışık olarak belirdi. Tanrı'yı insan aracılığıyla konuşan söyleyen davranan bir eylemin içine soktu; insanı şeriat varlığından bir yorum bir yetenek varlığına yükseltti ve onu yaşama yaşamdan kaynağını alan bir geleneğe bağladı.