Sûfîler nefsin aklî güçlerinin karşısında yer alan hayvânî güçlerinden şehvet (arzu) ve gazabı (öfke) dikkate alarak nefsle bütün yerilmiş sıfatların toplayıcısı olan mânâyı kasteder ve nefs deyince bu mânâyı anlarlar. Hem sûfîler hem de ahlâk teorisi üzerinde fikir yürüten filozofların ortak görüşü insandaki kötü huyların kaynağının gazap ve şehvet olduğu yönündedir. İnsan seyr u sülûk ederek bu güçlerini terbiye ettiği takdirde ancak fazîlete ve mutluluğa kavuşur.

İnsanoğlunun kalbinde yedi budağı olan bir hevâ (nefsin dünyevi istek ve arzuları) ağacı vardır. Bu budakların her biri bir tarafa yönelmiş durumdadır. Biri göze biri dile biri kalbe biri nefse biri halka biri dünyaya ve biri de âhirete bakar. Ayrıca her bir budağın meyveleri vardır. Göz tarafındaki budağın meyveleri töhmet ve şehvettir. Dil tarafında bulunan budağın meyvesi boş konuşmak ve dedikodudur. Kalp tarafında olan budağın meyvesi sevgisizlik ve düşmanlıktır. Nefs tarafında yer alan budağın meyvesi haram şüpheli ve mekruh olan şeyleri yemektir. Dünyaya ve halka giden budağın meyvesi süs şöhret ve riyâkârlıktır. Âhirete bakan budağın meyvesi ise hasret ve pişmanlıktır.

Kanuni Sultan Süleyman'ın ordularının maneviyatına destek vermekle görevlendirilmiş bir sufi olan Sofyalı Bâlî Efendi 7 Makam 7 Nefs adlı bu eserde tasavvufun önemli meselelerinden biri olan nefsi ele alıyor. Eserde nefsin mertebeleri ve seyr u sülûkla ilişkisi konu ediniliyor. Kitapta Allah yolundaki salikin 7 makamı ve bu makamlardaki nefsin halleri anlatılıyor.