Yaklaşık 20 yıl önce Actionscript 1 ile ilgili bir programlama kitabını okurken kitaptaki bir paragraf dikkatimi çekmişti. Kitabın adını tam hatırlayamıyorum ama paragraf özetle şöyle idi: Kodlama öğrenip ne yapmayı düşünüyorsunuz? Bir amacınız var mı bir tasarımınız var mı? (Bu tasarım kısmı özellikle önemlidir ülkemizde öğrenciye çok şey öğretilir çok bilgi yüklenir ancak öğrenci onlarla ne yapacağını bilemez bir tasarımı hayali yoktur.) Kodlama öğrenmek kolaydır ama bir tasarımınız hayaliniz amacınız yoksa kodlama bilmenin size hiçbir faydası olmayacaktır. İşte biz de okullarda dilbilgisi öğretirken öğrencilerin dili doğru güzel etkili kullanabilmelerini; öğrendikleri bu dille özgün anlatımları olan metinler kurabilmelerini amaçlamalıyız. Bu amaçlara ulaşmak için de öğrencilerin hayal güçlerini artırmamız dünyayı hayatı insanları tanımanın ve bu konulardaki duygu ve düşüncelerini anlatabilmenin en önemli en uygun en gelişmiş aracı olan dilin zenginliklerini imkânlarını onlara göstermemiz gerekir. Soyut kuralları kuralların tanımlarını adlarını öğretmekle bu amaçlara ulaşamayız. Örneğin yönelme hâl ekini almış bir ögenin dolaylı tümleç veya zarf tümleci olduğunu öğrenmesi bir öğrencinin hayatına ne katar ne gibi bir kolaylık getirir? Dili doğru güzel etkili kullanmasını sağlamaz ona dili sevdirmez başka dilleri öğrenirken bir avantaj sağlamaz onun kelime dağarcığını zenginleştirmez. Topaloğlu'nun Karşılaştırmalı Dil Bilgisi Sözlüğü (2019)'ne göre 1940'tan beri dolaylı tümleç (s. 53) 1973'ten beri zarf tümleci 1979'dan beri de belirteç tümleci (s. 150) terimlerini kullanıyor öğretiyoruz. Peki ne umduk ne elde ettik? Üniversitelerimizde özellikle Atatürk Üniversitesinde yapısal-işlevsel anlayışla önemli sözdizimi çalışmaları yapılmış bu konuda birçok yüksek lisans ve doktora tezi yazılmıştır. Bu tezlerde tespit edilmiş verilerin işlenip ders kitaplarında Google Translate gibi çeviri programlarında kullanılması gerekir. Hepimiz farkındayız ki bu tür çeviri programları çok mesafe almalarına rağmen henüz tam başarıya ulaşamamışlardır; başarıya ulaşmalarındaki en büyük engel ise sözdizimi çalışmalarının tam olarak bu programların veri tabanlarına işlenmemiş olmasıdır. İşte bu gibi nedenlerle üniversitelerimizde yapılmış sözdizimi çalışmaları çok değerlidir. Bu çalışma Türkçenin anlam inceliklerini zenginliklerini ortaya koymada sezdirmede vazgeçilmez bir araç olan tümleçlerin okullarda dilbilgisi kitaplarında geleneksel dilbilgisinden farklı bir şekilde işlenmesi için bir tekliftir. Bu kitabı yazarken yapısal-işlevsel dilbilim yaklaşımıyla yapılmış çalışmalardan çok yararlandık. O çalışmalar olmasa bu kitap ortaya çıkmazdı. Yapanlara vesile olanlara çok teşekkür ediyorum. Elbette bu konuda yapılacak yapılması gereken yeni çalışmalara ihtiyaç vardır. Bizim çalışmamız da tartışmaya geliştirilmeye açıktır. Amaç yapılan çalışmaların hayatımıza bir katkıda bulunması bizi güzelliklere özgünlüklere taşımasıdır.