Şâfiî fıkıh usûlünün gelişimi III./IX. yüzyılın başlarında Muhammed b. İdrîs eş-Şâfiî ve onun ilk nesil öğrencilerinin çalışmaları ile başlamıştır. İlk nesil Şâfiîler Şâfiînin fıkhî düşüncesini ihtisar etme savunma ve farklı ilmi disiplinlere aktarma suretiyle Şâfiî fıkıh usûlünün gelişimi etkili olmuşlardır. İlk nesil Şâfiîlerin öğrencileri olan ve Dört Muhammed olarak bilinen Ebû Cafer et-Taberî Ebû Abdillâh el-Mervezî İbn Huzeyme ve İbnul-Munzir gerek fikrî gerekse de coğrafi olarak Şâfiî fıkıh usulünün gelişimine önemli ölçüde katkı sağlamışlardır. IV./X. yüzyılda Irak bölgesine aktarılan Şâfiî fıkıh usûlü buradaki kelâmî ve felsefî hareketlerden etkilenmiştir. Aynı yüzyılda ehl-i hadîs tarafından Horasan bölgesine aktarılan Şâfiî fıkıh usûlü burada rivayet eksenli bir gelişim göstermiştir. Aynı zamanda Irak merkezli kelâmî bir akım olarak tarih sahnesine çıkan Eşarîlik de kısa sürede Horasan Şâfiîleri tarafından olumlu karşılanmış ancak bu durum Eşarî ve Şâfiînin fıkıh usûlüne dair görüşleri bağlamında farklılaşan yorumlarla birlikte V./XI. yüz yıl boyunca da etkili olan fikrî bir krizin oluşmasına yol açmıştır. Şâfiînin öğrencileri tarafından başlatılan Şâfiî usûl düşüncesinin alanine genişletmesi süreçleri Horasan bölgesinde farklı koşullar eşliğinde devam etmiştir.