Osmanlı dönemi göç hareketleri göçmenlere dair işler hususunda her ne kadar tecrübe kazandırmışsa da teşkilâtlanma konusunda iyi bir yapılanmaya gidilememiş kurulmuş olan birtakım komisyonlar aracılığıyla bu işlerin üstesinden gelinmeye çalışılmıştır. Mübadele İmar ve İskân Vekâleti kurulmadan önce göçmenlere dair işler Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekâleti bünyesinde kurulmuş olan Muhacirîn Müdüriyeti tarafından yerine getirilmekte idi. Bu çalışmada Mübadele İmar ve İskân Vekâleti'nin kuruluşunu gerekli kılan şartlar Vekâletin kuruluş süreci yapılanması ve faaliyetleri hakkında tespitlerde bulunulması düşünülmüştür.