Ağız bir dilin bölgeler arasında dahası bölgelerin de kendi arasında il ilçe köy bazında söyleyiş ses yapı anlam yönünden farklı özellikler taşımasıdır. Trakya ağzı Ege ağzı Karadeniz ağzı... Bunlar kabaca bölgesel ağızlardır. Bölgelerin de alt ağız dallanmaları söz konusudur. İller ilçeler köyler arasında cümle sözcük ses söyleşiş ve anlam yönünden farklılıklar ayrılıklar ayrışmalar olabiliyor. Giresun'da horan denilirken Trabzon'da horon deniliyor. Yine Giresunlu geliyor yerine geliyı(yu); bakıyor yerine bakıyı(yu) derken Trabzonlu bakayi  geleyi diyor. Görele'nin bir köyünde kazmaya gazma denilirken bir başka köyünde mel (e uzun) deniliyor. Yine bir köyde süzme işlevi gören mutfak gerecine süzgeç denilirken diğer bir köyde ilistir deniliyor. Bir başka söylemle yazı dilinden ayrı konuşma dilinin renkli ışıltılı albenili kollardır ağızlar; köklü derin birer kültürel zenginlik.
Farklı bölgelerde yetişen ağaç ve bitki türleri ile ağızlar arasında ilgi kurarım. Çay ve fındık Doğu Karadeniz'in ürünüdür; zeytin Trakya'nın Ege'nin; pamuk Akdeniz'in buğday İç Anadolu'nun... Doğu Karadeniz'de pamuk yetişmez Akdeniz'de fındık... Ağızlar da böyledir. Trakya ağızı Ege ağızı İç Anadolu ağızı Karadeniz ağızı... Yöresel ürünler gibi yöresel tatları kokuları renkleri vardır ve biri diğerine benzemez.